Çocuklarda diş ağrısı sık karşılaşılan bir durumdur ve ebeveynler için endişe verici olabilir. Diş ağrılarının birçok sebebi vardır ve genellikle dönemsel olarak ağrının sebebi değişmektedir.

Bebeklerin ilk dişleri genellikle kızlarda 5 ay erkeklerde 6 ay civarında alt çenede ön iki dişin çıkmasıyla başlar. 2.5-3 yaş civarına kadar toplamda 20 adet süt dişi ağız ortamına sürer. Bu süreçte bebekler diş çıkarma kaynaklı ağrı çekmektedir.

Tüm dişler sürdükten sonra diş çürümesi veya diş eti enfeksiyonu gibi sebeplerle diş ağrıları meydana gelmektedir. 6 – 12 yaş aralığında çocuklarda süt dişlerinin düşüp yerine ömür boyu ağızlarında kalacak daimi dişlerin çıktığı süreçte sallanan dişler kaynaklı ağrılar da sıkça meydana gelmektedir.

Kliniğimizde Pedodontist (Çocuk Diş Hekimi Uzmanı) kontrolünde yapılan tedavilerle çocuklarda meydana gelen diş ağrıları hızlıca çözülmektedir.

Çocuklarda Diş Ağrısına Acil Müdahale

Çocukların fizyolojik ve psikolojik olarak ağrı hissetme potansiyelleri yetişkinlerden farklıdır ve bu durum genellikle aniden ortaya çıkar. Böyle bir durumda ebeveyn olarak yapılması gereken şey ulaşabileceğiniz bir diş hekimi varsa onunla iletişime geçmektir, bunun yapılamadığı durumlarda öncelikli olarak;

Ağrının Kaynağını Belirleyin

Çocuğunuzun şikayetini dinleyip ağız ortamına bakıldığında kırık dişler veya siyahlaşıp çürüyen dişler varsa genellikle ağrının kaynağı diş kaynaklıdır ve çözümü ancak diş hekimi sağlayabilmektedir. Yine de diş hekiminize ulaşana kadar hekiminizin önerdiği ağrı kesicileri kullanabilirsiniz kontrol dışında kullanılacak bir ağrı kesici (Aspirin çocuklarda Reye Sendromuna Sebep olmaktadır) zararlı sonuçlara sebep olabilir.

Yüzde bir şişlik meydana geliyor ise şişliğin bulunduğu bölgeye nazikçe soğuk kompres uygulayabilirsiniz.

Diş Fırçalama ve Diş İpi

Süt dişlerinde yetişkinlere oranla dişlerin arasında boşluk miktarı daha fazladır ve bu durum bazen sert yiyeceklerin dişlerin arasına kaçmasına ve diş ağrısına benzer ağrılara sebep olabilmektedir. Ağız ortamına baktığınızda her hangi bir çürük göremeyip dişler arasında besin artıkları görüyorsanız diş ipi veya fırçalama ile problemi çözebilirsiniz.

Tuzlu Su İle Gargara

Ağız ortamına bakıldığında diş etlerinde şişlik ve kızarıklık meydana geldiyse ağrının kaynağı diş eti enfeksiyonu olabilir böyle bir durumda ılık tuzlu suyla yapılacak gargara ağrıyı hafifletmektedir. Yine de çözüm bir diş hekiminin tedavisiyle olacaktır.

Bazı durumlarda (Kulak yolu enfeksiyonları, tonsillit, boğaz enfeksiyonları) diş kaynaklı olmayan diş ağrısına benzer ağrılar hissedebilir, çocuğunuzun ağzına baktığınızda dişler ve diş etlerinin sağlıklı ancak boğazda yaygın kızarıklık görüyorsanız bir kulak burun boğaz doktorundan destek almanız gerekebilir.

Çocuklarda Diş Ağrısı Neden Olur?

Çocuklarda diş ağrısının birçok nedeni vardır gelişimsel olarak bile ağrının tipi değişmektedir sırasıyla açıklayacak olursak;

Diş Çıkarma

5 – 6 ay civarında başlayan diş çıkarma ağrıları 2.5 – 3 yaş aralığına kadar devam eder. Diş etlerinde ağrıya ve rahatsızlığa yol açar bu süreçte çocuklar ağıza sürekli bir şey götürerek dişlerini kaşıma ihtiyacı hisseder.

Diş Çürükleri

Çocuklarda diş çürükleri, diş ağrısının en sık rastlanan nedenlerinden biridir. Şekerli yiyecek ve içeceklerin tüketimi diş fırçalama alışkanlığının oturmaması diş çürüklerine sebep olmaktadır. Diş çürükleri başlangıçta ağrıya sebep olmaz ancak ilerledikçe sinire ve dokuya ulaşmaları ağrıya sebep olur.

Diş Eti İltihabı

Ağız hijyeninin kötü olduğu durumlarda biriken diş plağı bir süre sonra diş eti iltihabına sebep olur. bazı durumlarda sert yiyecekler de diş etlerinde travma sonrası iltihaba sebep olabilir bu durum diş etlerinde yaygın şişlik ve kızarıklıkla seyreder.

Diş Travması

Diş travması özellikle çocuklara çok sık karşılaşılır bunun sebebi sürekli hareket halinde olup oyunlar oynayan çocukların yere düşmesi, bir yere çarpması gibi sebeplerle dişlerde kırıklar ve travmalar meydana gelebilir bu da ani ve şiddetli ağrılara yol açar.

Diş Gıcırdatma(Bruksizm)

Diş gıcırdatma çocuklarda çok sık meydana gelen bir durum değildir. Eğer çocuğunuzda gece diş sıkması ve gıcırdatma gibi bir problem görüyorsanız altında başka sebepler aramakta fayda var, örneğin;

Bağırsak parazitleri ya da psikolojik açıdan zorlandığı bir süreçte (okulda veya arkadaşları arasında zorbalık görüyor olabilir) diş sıkma geliştirebilir uzun süreli diş sıkma hem diş ağrılarına hem de baş ağrısına sebep olur.

Yiyeceklerin Dişlerin Arasına Kaçması

Süt dişlerinin aralarında fizyolojik olarak sağlıklı boşluklar vardır, boşluklar ileride daimi dişlerin rahat sürmesi için yer sağlamaktadır. Bazı durumlarda bu boşluklara kaçan yiyecekler aynı diş ağrısına benzer ağrılara oluşturur (özellikle et benzeri yiyeceklerde meydana gelir)

Çene Problemleri

Çene eklemi bozuklukları veya gelişimsel olarak problemli çenelerde, yemek yerken veya konuşurken ağrı meydana gelebilir.

Yeni Dolgu ve Diş Tedavileri

Bazı durumlarda yeni yapılan tedaviler sonrasında dişlerde ağrı veya hassasiyet gelişebilir bu durum diş hekiminizin tahmin ettiği süre boyunca normaldir, örneğin kanal tedavisi yapılmış bir dişte 1 haftaya kadar hassasiyet olması normaldir ancak geçmeyen ve şiddetlenen ağrılar için mutlaka diş hekiminize tekrar muayene olmanız gerekir.

Sinüs, Boğaz ve Kulak Enfeksiyonları

Sinüzit, Tonsillit veya kulak enfeksiyonu gibi durumlar diş ağrısını taklit edebilir bunu ayırt etmenin en doğru yolu bir diş hekiminin dişlerde her hangi bir problem olmadığına karar vermesiyle olur. aynı şekilde kulak enfeksiyonu olarak şüphelenilen bir durum aslında diş ağrısı olarak ortaya çıkabilir.

Çocuklarda Diş Ağrısına Ne İyi Gelir?

Çocuklarda diş ağrısı, rahatsızlık verici olabilir ve hızlı müdahale gerektirir. Mutlaka bir çocuk diş hekiminin çocuğu görmesi en sağlıklı seçenek olacaktır. Çocuğun ağrısını hafifletmek için evde uygulanabilecek bazı basit ve etkili yöntemler vardır. Ağrıya sebep olan duruma göre yapılacaklar şunlardır;

Soğuk Kompres

Özellikli diş veya diş etlerinde meydana gelen abselerde yüzde bir şişlik varsa soğuk kompres hem şişliğin ilerleyişini azaltacak hem de sürekli kan damarlarıyla ısınan bölgeyi rahatlatacaktır. Ayrıca çocuğunuza soğuk kompresi uygularken mutlaka ama mutlaka uygulanan kompresin belirli aralıklarla yüzden uzaklaştırılması gerekir aksi halde soğuk yanığı meydana gelir.

Tuzlu Su İle Gargara

Tuzlu su ile gargara diş eti enfeksiyonlarında ilgili bölgedeki enfeksiyonu bir miktar baskılayarak çocuğu rahatlatır ancak bir çözüm değildir ve mutlaka diş hekimine gidilmesi en sağlıklı seçenek olacaktır.

Diş Fırçalama ve Diş ipi

Bazı durumlarda örneğin dişlerin arasına kaçan yiyecekler özellikle lifli et gibi yiyecekler gıda sıkışmasına sebep olur bu durum aynı çürük ağrısı gibi ağrıya sebep olur bu durumda çocuğunuzun ağrıyı işaret ettiğin bölgede dişlerin arasında bir yiyecek var ise diş fırçası ve diş ipi yardımıyla uzaklaştırılır.

Ağrı Kesici Kullanımı

Çocukların gelişim sürecinde olabildiğince her türlü ilaçtan uzak durması en sağlıklı seçenektir ancak bazı durumlarda çocuğun dayanamayacağı ağrılar varlığında diş hekiminin önerdiği ağrı kesicileri kullanmak gerekebilir (Calpol vb.) bilinçsiz şekilde kullanılan ağrı kesiciler çocuklarda ciddi problemlere sebep olabilir örneğin aspirin kullanımı çocuklarda Reye Sendromuna sebep olabilmektedir. Ve kullanımı uygun değildir. Genellikle çocuklara olumsuz etkisi olmayan ağrı kesiciler ibuprofen ve parasetamol grubu ağrı kesicilerdir.

Karanfil Yağı

Karanfil yağı asırlardır diş ağrısına faydası olduğu bilinen önemli bir doğal ağrı kesicidir. pamuk parçasına birkaç damla karanfil yağı damlatıp ağrılı dişin üzerine nazikçe uygulanabilir. Ancak karanfil yağı kullanmadan önce bir uzmana danışmak faydalı olacaktır. Bazı durumlarda çocuklarda alerji veya bilinçsizce uygulanacak karanfil yağı kaynaklı zedelenmeler meydana gelebilir.

Diş Jelleri Ve Kremleri

Özellikle diş çıkarma süreçlerinde kullanılan bu materyaller diş etinin üst kısmını bölgesel olarak uyuşturarak ağrı miktarını azalmaktadır.

Düzenli Diş Fırçalama

Ağızda meydana gelen ağrıların çok büyük kısmı düzgün ağız hijyenine sahip olmayan çocuklarda oluşmaktadır, dişler ilk çıkmaya başladığında temiz bir tülbent yardımıyla ebeveynler tarafından yapılması 2 yaşından itibaren de çocuğun ebeveyn motivasyonuyla birlikte diş fırçalamayı alışkanlık haline getirmesi en sağlıklı çözüm yoludur.

Diş Hekimi Kontrolü

Dişler ilk çıkmaya başladığı andan itibaren çocukların diş hekimleriyle tanışması ve düzenli her yıl yapılan ziyaretlerle bu durumun hem korkutucu olmayan bir ziyaret olduğu hem de ağrıması muhtemelen dişlerin ve durumların çözülmesi için en sağlıklı seçenektir.

0-1 Yaş

Diş Çıkarma Ağrısı

• Soğuk kompres: Diş etlerine soğuk bir diş kaşıyıcı veya temiz bir bezle soğuk kompres uygulayın. Bu, ağrıyı hafifletebilir.
• Diş Kaşıyıcılar: Diş çıkarma sürecinde diş kaşıyıcılar diş etlerindeki ağrıyı azaltabilir.

1-3 Yaş

Diş Çürüğü Veya Yiyecek Parçaları

• Diş Fırçalama: Düzenli diş fırçalama diş çürüklerini engelleyecek en etkili yöntemdir bu yaşlar diş fırçalama alışkanlığının kazanılacağı yaşlardır.
• Diş İpi: Gıda sıkışması durumunda diş ipi yardımıyla çıkarmak ağrıyı engelleyecektir.

3-5 Yaş

Bu yaş aralığında ağrı genellikle diş çürüğü kaynaklı meydana gelir ve sebebi şeker içerikli beslenen çocukların diş fırçalama alışkanlığının olmamasıdır.

Oluşan çürükler diş hekimi yardımıyla tedavi edilip ardından Diş Fırçalama alışkanlığı ile beslenme düzeninde sık şeker tüketimini azaltarak dişler sağlığına kavuşur

5-10 Yaş

Özellikli bu yaş aralığı çocuğun ömür boyu ağız sağlığının en önemli belirleyicisi olacaktır. Bunun sebebi süt dişlerinin yerine gelecek olan daimi dişlerin hızlı çürümemesi için süt dişlerinin de sağlıklı olması gerekir. Araştırmalar şunu gösterir çürük ağız içinde yayılan bir hastalıktır ve süt dişlerinde yaygın bir çürük varsa daimi dişlerin çürüme hızı çok daha hızlı olacaktır. Bu da çıkar çıkmaz çürüyen dişlerin uzun vadede ağızda kalmayacağını gösterir.

İlk olarak 5 yaşında alt ön süt dişleri sallanarak yerine daimi dişler gelmeye başlar genellikle bu dişler çürüksüz bir şekilde ağız ortamına sürer ancak arka bölgede bununa ve 6 yaş dişi olarak bilinen 1. Azı dişi arkada olduğu için temizlenmesi daha zor olur ve çürümeye daha meyillidir.

Bebeklerde Olası Diş Sorunları ve Müdahale

Bebeklerde meydana gelen diş sorunları genel olarak diş çıkarma sürecinde oluşur. Bebeklerde bu süreçte uyku sorunları, huzursuzluk, sürekli ağlama hali ve ateş gibi semptomlar gösterebilir.

Diş çıkarma sürecini en rahat şekilde atlatabilmek için diş kaşıyıcılar, soğuk kompres, diş eti uyuşturan jeller(Calgel veya Dentinox) günde 3-4 kez kullanılabilir.

Bazı durumlarda bebekle birlikte doğum diş görülebilir bazen de ilk 30 günde diş sürebilir bu durumda bir pedodontist kontrolünde eğer gerekli görülürse diş çekilir.

Süt dişlerinin sürme zamanlarının farklı olması da bazı sorunları işaret ediyor olabilir.

Süt Dişi Erken Sürme Nedenleri

Genetik, enfeksiyon hastalıkları veya hipofiz ya da troid hormonlarının fazla çalışması diş sürmesini hızlandırabilir. Ayrıca Epstein İncileri, Bohn Nodülleri, Dental Lamina Kistleri ağzı ortamında diş benzeri süren oluşumlardır ve diş hekimi kontrolü gerektirir.

Süt Dişi Geç Sürme Nedenleri

Lokal Nedenler:

• Sürme kistleri nadiren meydana gelen oluşumlardır dişlerin sürmesi sırasında sürme yolundaki kılcal damarların yırtılması sonucu oluşan bir hematomdur.
• X ışınları hamilelik sürecinde veya doğrudan bebeğe ulaştıysa geç sürmelere sebep olabilir.
• Ankiloz dişler kemiğe kaynayan diş anlamına gelir ve diş sürmesi gecikir.

Genel Nedenler:

• Genetik hastalıklar Down sendromu, Kleidokranial Dizostosiz gibi sendromlarda dişler geç sürebilir.
• Vitamin Eksikliği özellikle D vitami eksikliğinde (Raşitizm) meydana gelir ve dişler geç sürer.
• Hormonal Bozukluklar. Tiroid ve büyüme hormonlarının az çalıştığı durumlarda dişlerde geç sürme görülmektedir.

Bebeklerde Diş Ağrısının Belirtileri

Bebeklerde diş ağrısını tanımlamak bazen zor olabilir çünkü bebekler ağrılarını ifade etmekte sınırlı olabilir. Ancak, bazı belirgin belirtiler diş ağrısının varlığını gösterebilir. Örnek olarak;

Diş Etlerinde Şişlik Ve Kızarıklık

Diş etleri, özellikle diş çıkma sürecinde, şişebilir ve kızarabilir. Bu, diş ağrısının en yaygın belirtilerindendir.

Huzursuzluk

Bebekler diş ağrısını genellikle huzursuzluk ve sinirlenme ile ifade eder. Normalden fazla ağlama, huzursuzluk ve uyku düzeninde değişiklikler görülebilir.

Aşırı Tükürük Salgısı

Diş çıkma sürecinde, bebeklerin tükürük üretimi artar. Bu, diş etlerinin uyarılmasına bağlı olarak doğal bir tepkidir.

Diş Etlerinde Kaşıma ve Isırma

Bebekler diş etlerini rahatlatmak için ellerini, oyuncakları veya diğer nesneleri ısırabilirler. Diş etlerine masaj yapmak için kaşıma davranışı sık görülür.

İştahta Azalma

Diş ağrısı, bebeğin iştahını etkileyebilir. Diş etlerindeki rahatsızlık nedeniyle bebek yemek yemekte isteksiz olabilir veya ağız yoluyla rahatlama sağlamaya çalışabilir.

Uyku Bozuklukları

Diş ağrısı, bebeğin uyku düzenini bozabilir. Diş çıkma sürecinde bebek gece uyanmaları veya huzursuz uyku geçirebilir.

Kuru ve Kızarmış Dudaklar

Bebeklerin diş ağrısı nedeniyle fazla tükürük salgılaması, dudakların kurumasına ve kızarmasına neden olabilir.

Yüksek Ateş

Diş çıkma genellikle hafif ateşe neden olabilir, ancak yüksek ateş diş ağrısından ziyade başka bir sağlık sorununun belirtisi olabilir. Eğer bebeğiniz yüksek ateş gösteriyorsa mutlaka bir doktora götürülmesi en sağlıklı seçenek olacaktır.

Dişlerin Görülmesi

Dişlerin çıkmaya başladığı yerlerde diş etlerinin sertleşmesi ve bembeyaz bir görünüm oluşması da diş ağrısının bir işareti olabilir.

Güçlükle Yutma veya Emme

Diş ağrısı nedeniyle bebekler emme veya yutma işlemlerinde zorlanabilir. Bu, bebeğin huzursuzluk yaşamasına ve beslenme sorunları yaşamasına neden olabilir.

Çocuklarda Diş Ağrısında İlaç Kullanımı

Çocuklar gelişim çağında oldukları için olabildiğince ilaç kullanımından kaçınmakta fayda vardır, çocuklarda diş ağrısı bazen ilaç kullanımı gerektirebilir. Ne olursa olsun ilaç kullanımından önce doktorunuzdan bilgi almak çocuğunuzun sağlığı için önemlidir. Kullanılabilen ilaçlara örnek olarak;

Ağrı Kesiciler

İbuprofen

• Kullanım: İbuprofen, ağrıyı ve iltihabı hafifletmeye yardımcı olabilir. 6 ay ve üzeri çocuklarda kullanılabilir.
• Dozaj: Dozaj, çocuğun yaşına ve kilosuna göre ayarlanmalıdır. Genellikle 6-8 saat arayla verilmelidir.

Parasetamol (Asetaminofen)

• Kullanım: Paracetamol, ağrıyı hafifletmek ve ateşi düşürmek için kullanılabilir. 2 ay ve üzeri çocuklarda kullanılabilir.
• Dozaj: Dozaj, çocuğun yaşına ve kilosuna göre ayarlanmalıdır. Genellikle 4-6 saat arayla verilmelidir.

Topikal Jeller

• Kullanım: Diş etlerine uygulanan topikal ağrı kesiciler, geçici rahatlama sağlayabilir.
• Uygulama: Küçük bir miktar, diş etlerine nazikçe uygulanır. Ancak, bazı topikal ağrı kesiciler yaşa göre sınırlamalar içerebilir. En çok yapılan hata fazla uygulanan jellerin çocuk tarafından yutulmasıdır ve ciddi problemlere sebep olabilir.

Antibiyotikler

• Kullanım: Ağızla ilgili neredeyse bütün enfeksiyon ve problemlerde antibiyotik kullanımı gereksizdir, sadece şişlik ve abse durumlarda kullanılması gerekir ve mutlaka doktor önerisi ve kontrolünde kullanılmalıdır.
• Dozaj: Çocuğun kilosuna ve antibiyotik duyarlılığına göre dozaj mutlaka ayarlanmalıdır.

Çocuklarda Diş Hekimi Kontrolü Ne Sıklıkla Yapılmalı?

Çocuklarda ağız sağlığının düzenli bir şekilde gidebilmesi için diş fırçalamanın yanında en önemli husus da düzenli diş hekimi kontrolleridir.

İlk Diş Hekimi ziyareti çocuğun ilk dişi çıktığında veya en geç 1 yaşına geldiğinde diş hekimi ziyareti yapılmalıdır. Bu erken ziyaret, çocuğun diş gelişiminin düzgün bir şekilde ilerleyip ilerlemediğini görmek ve diş çürümesini önlemek için önemli bir başlangıçtır.

Genel olarak çocukların 6 ayda bir diş hekimine kontrole gitmesi önerilmektedir erken diş çürümelerinin ve diğer ağız sorunlarının önlenmesi ve tedavisi için yeterli sıklıktadır. Diş temizliği, florür uygulamaları ve ağız sağlığı eğitimi de bu kontroller sırasında yapılır. ancak ağız hijyeni yerinde ve düzenli fırçalayan çocuklarda bu durum yılda bir kere de olabilir.

Yüksek çürük riskine sahip çocuklarda bu süre 3-4 aya kadar düşebilir. Çocuğunuzun çürük riskini Uzman Diş Hekimi kadromuza sorarak öğrenebilirsiniz.

Çocuklarda Sağlıklı Diş Gelişimi İçin Öneriler

Çocuklarda diş gelişimi anne karnında başlamaktadır. Annenin gebelik sürecinde yaşadığı hastalıklar, vitamin eksiklikleri çocuğun dişlerinde anomaliler meydana getirebilir. Bebeklerde ilk diş kızlarda 5. ayda erkeklerde 6. ayda sürmeye başlar toplamda 20 adet olmak üzere 2.5-3 yaşına kadar ağıza süt dişleri sürmeye devam eder

5 yaşında ilk daimi diş olan alt ön keser dişler süt dişleri sallayarak sürmeye başlar bazı durumlarda örneğin süt dişinin daha önünden veya gerisinden sürmesi gibi durumlarda diş hekimine giderek süt dişinin çekiminin yapılması gerekir. 13 yaşına kadar ağızdaki tüm süt dişleri sallanıp yerine ömür boyu ağızda kalacak daimi dişler sürmeye başlar toplam 12 adet keser diş 8 adet küçük azı dişi ve 8 adet büyük azı dişi olarak 28 adet diş çıkar. Ve yerine tekrar yeni dişler gelmez bu dişlerin sağlıklı olabilmesi süt dişlerinin ne kadar sağlıklı olduğuyla doğru orantılıdır. Bunun için;

Erken yaşta Çocuğunuzun diş fırçalama alışkanlığı edinmesi için bebeklikten itibaren eğlenceli bir aktivite gibi görmesi, alışkanlığın edinilmesini sağlayacaktır.

Florürlü diş macunu kullanımı çocukların diş gelişimi için önemlidir. Florun günümüzde kullanımı toplumda soru işareti oluşturuyor olsa da yapılan çalışmalar diş hekimliğinde kullanılan flor dozlarının diş gelişimi ve diş korunmasında önemli olduğunu göstermiştir.

Özellikle biberonla uyuyakalan çocuklarda ve rahat içmesi için şekerli sütle beslenen çocuklarda ön bölge dişleri hızlı çürümektedir bunun önüne geçmek için biberonla uyumak gibi alışkanlıkları azaltmak gerekmektedir.

Parmak Emme Ve Diş Gıcırdatma 3 yaşından sonra devam eden parmak emme alışkanlığı, dişlerin yanlış hizalanmasına ve ortodontik sorunlara neden olabilir. Bu alışkanlık bırakılmaya çalışılmalıdır. Bu alışkanlığın bırakılmadığı durumlarda diş hekimleri alışkanlık kırıcı apareyler kullanarak alışkanlığın bırakılmasını sağlar.